Obowiązek alimentacyjny polega na dostarczaniu środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania. Obowiązek ten zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo.
- Świadczenia powtarzające się – komornik
Oboje rodzice są zobowiązani do utrzymywania nieletniego potomstwa. Najczęstszym przypadkiem jest niepłacenie przez rodziców kwot przyznanych przez sąd dziecku. W przypadku powstania zaległości istnieje możliwość złożenia do komornika alimentacyjnego wniosku egzekucyjnego (zob. wzór w zakładce Wnioski).
1.1. Sąd – klauzula wykonalności
Tytułowi alimentacyjnemu zasądzającemu alimenty sąd nadaje klauzulę wykonalności z urzędu. W sprawach alimentacyjnych egzekucja może być wszczęta z urzędu na żądanie sądu pierwszej instancji, który rozpoznawał sprawę. Żądanie należy skierować do właściwego organu egzekucyjnego.
1.2. Właściwość przemienna komornika
Art. 1081 KPC: „§ 1. Jeżeli egzekucja dotyczy alimentów lub renty mającej charakter alimentów, wniosek o wszczęcie egzekucji można zgłosić również do komornika sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania wierzyciela.
§ 2. Komornik ten jest obowiązany zawiadomić o wszczęciu egzekucji komornika sądu ogólnej właściwości dłużnika. Komornik zawiadomiony zażąda przekazania mu sprawy wraz ze ściągniętymi kwotami, jeżeli wskutek dalszych zajęć suma uzyskana ze wszystkich egzekucji nie wystarcza na zaspokojenie wszystkich wierzycieli. Jeżeli dokonane zostało zajęcie wynagrodzenia za pracę lub wierzytelności, równocześnie z przekazaniem sprawy komornik zawiadamia pracodawcę, dłużnika, względnie wierzyciela zajętej wierzytelności, że dalszych wpłat należy dokonywać komornikowi, któremu sprawę przekazano.
§ 3. Jeżeli dłużnik odbywa karę pozbawienia wolności, wierzyciel może złożyć tytuł wykonawczy bezpośrednio dyrektorowi zakładu karnego, który obowiązany jest wypłacać wierzycielowi należności za pracę dłużnika lub jego pieniądze znajdujące się w depozycie zakładu karnego, w granicach określonych w art. 125 Kodeksu karnego wykonawczego.
§ 4. Przewidziana w § 3 wypłata nie może być dokonywana, jeżeli wnioski złożyło kilku wierzycieli, a należności za pracę dłużnika lub jego pieniądze znajdujące się w depozycie zakładu karnego nie wystarczają na zaspokojenie wszystkich należności tych wierzycieli lub jeżeli są zajęte przez organ egzekucyjny. W takim wypadku dyrektor zakładu karnego przekazuje wnioski do właściwego komornika.”
1.3. Ograniczenia egzekucji świadczeń alimentacyjnych
Komornik może egzekwować zarówno alimenty zaległe jak i bieżące.
Wierzytelności znajdujące się na rachunku bankowym dłużnika podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów w pełnej wysokości.
Sumy przyznane przez Skarb Państwa na specjalne cele (w szczególności stypendia, wsparcia) podlegają egzekucji na zaspokojenie alimentów do trzech piątych części.
1.4. Alimenty – zawieszenie postępowania egzekucyjnego
Art. 1083 KPC: „§ 4. Dłużnik może żądać zawieszenia postępowania egzekucyjnego, co do świadczeń alimentacyjnych wymagalnych w przyszłości, jeżeli uiści wszystkie świadczenia wymagalne i złoży na rachunek depozytowy Ministra Finansów sumę równą sumie świadczeń alimentacyjnych za sześć miesięcy, z równoczesnym umocowaniem komornika do podejmowania tej sumy. Komornik skorzysta z tego umocowania, gdy stwierdzi, że dłużnik popadł w zwłokę z uiszczeniem świadczeń wymagalnych, równocześnie z urzędu podejmując postępowanie.
§ 5. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego w przypadku, o którym mowa w § 4, nie wyłącza możliwości podejmowania przez komornika czynności mających na celu wykonanie w przyszłości tytułu wykonawczego, w tym zajęcia majątku dłużnika. Sąd na wniosek dłużnika może, po wysłuchaniu stron, uchylić dokonane zajęcia[…]”
1.5. Komornik – alimenty
Komornik ma obowiązek z urzędu przeprowadzać dochodzenie w celu ustalenia zarobków i stanu majątkowego dłużnika oraz jego miejsca zamieszkania. Czynności w celu ustalenia miejsca zamieszkania i miejsca pracy dłużnika mogą przeprowadzić organy Policji na wniosek komornika, jeżeli środki zastosowane przez komornika okażą się bezskuteczne. Dochodzenie powinno być przeprowadzone okresowo w odstępach nie dłuższych niż 6 miesięcy.
W przypadku świadczeń alimentacyjnych bezskuteczność egzekucji nie stanowi podstawy do umorzenia postępowania.
1.6. Alimenty a zatrudnienie u osoby bliskiej
Art. 1087 KPC: „Jeżeli dłużnik zatrudniony jest u osoby bliskiej, osoba ta w razie zajęcia wynagrodzenia za pracę w poszukiwaniu świadczeń alimentacyjnych nie może zasłaniać się zarzutem, że wypłaciła dłużnikowi wynagrodzenie z góry, ani zarzutami, że dłużnik pracuje bez wynagrodzenia lub za wynagrodzeniem niższym od przeciętnego, albo że przysługuje jej wierzytelność do dłużnika nadająca się do potrącenia z jego roszczenia o wynagrodzenie.”
2. Alimenty – opłata komornicza
Zgodnie z obowiązującą ustawą o kosztach komorniczych w przypadku egzekucji świadczeń powtarzających się należność główna odpowiada sumie świadczeń zaległych oraz świadczeń za jeden rok, a jeżeli świadczenia należą się za okres krótszy niż rok – sumie świadczeń za cały czas ich trwania.
W sprawie o egzekucję świadczeń pieniężnych komornik ściąga od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 10% wartości wyegzekwowanego świadczenia.
Jeżeli dłużnik, w terminie miesiąca od dnia doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji, wpłaci do rąk komornika lub na jego rachunek bankowy całość lub część egzekwowanego świadczenia, komornik ściąga od dłużnika opłatę stosunkową w wysokości 3% wartości wyegzekwowanego w ten sposób świadczenia.
W sprawach o egzekucję świadczeń powtarzających się w przypadku umorzenia postępowania egzekucyjnego na wniosek wierzyciela albo na podstawie art. 824 § 1 pkt 4 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego dłużnika obciąża opłata stosunkowa w wysokości 5% wartości świadczenia pozostałego do wyegzekwowania.
