Zajęcie wynagrodzenia za pracę w toku postępowania egzekucyjnego jest jednym ze sposobów wyegzekwowania od dłużnika należności.
Zgodnie z ustawą o komornikach sądowych, wierzyciel może wystąpić do komornika o zajęcie wynagrodzenia dłużnika. Komornik jest uprawniony do pobrania części wynagrodzenia, która przekracza kwotę wolną od zajęcia. Kwota wolna od zajęcia komorniczego to minimalna kwota wynagrodzenia, którą pracownik jest zobowiązany otrzymać, pomimo istniejącego długu.
1. Właściwość komornika
W przypadku zajęcia wynagrodzenia za pracę właściwy jest komornik przy sądzie rejonowym ogólnej właściwości dłużnika.
1.1.Właściwość w przypadku zbiegu egzekucji
W razie zbiegu egzekucji sądowej i administracyjnej, w sytuacji, gdy wynagrodzenie nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych należności, pracodawca dokonuje wypłat na rzecz sądowego albo administracyjnego organu egzekucyjnego:
Ø tego, który pierwszy dokonał zajęcia
Ø w razie niemożności ustalenia pierwszeństwa – na rzecz organu, który dokonał zajęcia na poczet należności w wyższej kwocie.
2. Zajęcie wynagrodzenia za pracę przez komornika
Komornik sądowy przystępuje go egzekucji z wynagrodzenia za pracę poprzez jego zajęcie. Organ egzekucyjny przedstawia dłużnikowi zawiadomienie o zajęciu wynagrodzenia za pracę jednocześnie informując, że do wysokości egzekwowanego świadczenia i aż do pełnego pokrycia długu nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia ani rozporządzać nim w żaden inny sposób.
Jednocześnie komornik wzywa pracodawcę, aby ten:
Ø przekazywał zajęte wynagrodzenie bezpośrednio wierzycielowi egzekwującemu, zawiadamiając komornika o pierwszej wypłacie, albo
Ø przekazywał zajęte wynagrodzenie komornikowi w wypadku, gdy do wynagrodzenia jest lub zostanie w dalszym toku postępowania egzekucyjnego skierowana jeszcze inna egzekucja, a wynagrodzenie w części wymagalnej nie wystarcza na pokrycie wszystkich egzekwowanych świadczeń wymagalnych.
Ponadto, pracodawca w ciągu tygodnia, ma obowiązek:
Ø przedstawić za okres trzech miesięcy poprzedzających zajęcie, za każdy miesiąc oddzielnie, zestawienie periodycznego wynagrodzenia dłużnika za pracę oraz oddzielnie jego dochodu z wszelkich innych tytułów,
Ø podać, w jakiej kwocie i w jakich terminach zajęta wypłata będzie przekazywana wierzycielowi,
Ø w razie istnienia przeszkód do wypłacenia wynagrodzenia za pracę złożyć oświadczenie o rodzaju tych przeszkód, a w szczególności podać, czy inne osoby roszczą sobie prawa, czy i w jakim sądzie toczy się sprawa o zajęte wynagrodzenie i czy oraz o jakie roszczenia została skierowana do zajętego wynagrodzenia egzekucja przez innych wierzycieli.
Jednocześnie komornik poucza pracodawcę o możliwości nałożenia na niego grzywny w wysokości do 5 tysięcy złotych w przypadku niezastosowania się do wezwania.
Zajęcie jest dokonane z chwilą doręczenia wezwania dłużnikowi zajętej wierzytelności.
2.1.Zasada ciągłości zajęcia wynagrodzenia za pracę
Art. 884 KPC: „§ 1. Zajęcie obowiązuje nadal, choćby po zajęciu nawiązano z dłużnikiem nowy stosunek pracy lub zlecenia albo choćby zakład pracy przeszedł na inną osobę, jeżeli osoba ta o zajęciu wiedziała.
§ 2. W razie rozwiązania stosunku pracy z dłużnikiem dotychczasowy pracodawca czyni wzmiankę o zajęciu należności w wydanym dłużnikowi świadectwie pracy, a jeżeli nowy pracodawca dłużnika jest mu znany, przesyła temu pracodawcy zawiadomienie komornika i dokumenty dotyczące zajęcia wynagrodzenia oraz powiadamia o tym komornika i dłużnika, przeciwko któremu toczy się postępowanie egzekucyjne. Wzmianka w świadectwie pracy powinna zawierać oznaczenie komornika, który zajął należność, oraz numer sprawy egzekucyjnej, jak również wskazać wysokość potrąconych już kwot. Przesłanie zawiadomienia komornika ma skutki zajęcia należności dłużnika u nowego pracodawcy od chwili dojścia zawiadomienia do tego pracodawcy.
§ 3. Nowy pracodawca, któremu pracownik przedstawi świadectwo pracy ze wzmianką o zajęciu należności, zawiadamia o zatrudnieniu pracownika pracodawcę, który wydał świadectwo, oraz wskazanego we wzmiance komornika. Jeżeli nowy pracodawca, któremu pracownik nie okazał świadectwa pracy, dowie się, gdzie pracownik był przedtem zatrudniony, obowiązany jest zawiadomić poprzedniego pracodawcę o jego zatrudnieniu, chyba że pracownik przedstawi zaświadczenie tego pracodawcy stwierdzające, że jego należności nie były zajęte.
§ 4. Obowiązek powiadomienia komornika o zmianie pracodawcy obciąża również dłużnika. O obowiązku tym oraz o skutkach jego zaniedbania dłużnik powinien być pouczony przy zawiadomieniu go o zajęciu wynagrodzenia za pracę.”
2.2.Skutki zajęcia
Zajęcie sądowe wynagrodzenia powoduje taki skutek, iż w stosunku do wierzyciela egzekwującego nieważne są rozporządzenia wynagrodzeniem przekraczające część wolną od zajęcia, dokonane po jego zajęciu, a także przed zajęciem, jeżeli wymagalność wynagrodzenia następuje po zajęciu.
3. Granice egzekucji komorniczej
Dokonując zajęcia wynagrodzenia za pracę, komornik zaznacza, że zajęcie obejmuje nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, lecz także wynagrodzenie za prace zlecone, dodatki do wynagrodzenia, nagrody i premie związane ze stosunkiem pracy, zysk i udział w funduszach pozostających w związku z zatrudnieniem oraz wszelkie inne dochody, jakie są uzyskiwane w ramach stosunku pracy.
3.1.Potrącenia z wynagrodzenia za pracę
Zgodnie z Kodeksem pracy z wynagrodzenia za pracę – po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych – podlegają potrąceniu należności w następującej kolejności:
Ø sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych,
Ø sumy egzekwowane na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
Ø zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi,
Ø kary pieniężne za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.
W przypadku egzekucji świadczeń alimentacyjnych potrącenia mogą być dokonywane do wysokości trzech piątych wynagrodzenia. Potrącenia w razie egzekucji innych należności lub potrącania zaliczek pieniężnych – do wysokości połowy wynagrodzenia.
Nagroda z zakładowego funduszu nagród, dodatkowe wynagrodzenie roczne oraz należności przysługujące pracownikom z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej podlegają egzekucji na zaspokojenie świadczeń alimentacyjnych do pełnej wysokości.
3.1.1.Kwoty wolne od potrąceń
Kwotą wolną od potrąceń w przypadku zajęcia wynagrodzenia za pracę przez komornika jest:
Ø minimalne wynagrodzenie za pracę przysługujące pracownikom zatrudnionym w pełnym wymiarze czasu pracy, po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne, zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych oraz wpłat dokonywanych do pracowniczego planu kapitałowego, jeżeli pracownik nie zrezygnował z ich dokonywania – przy potrącaniu sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne.
Ø 75% minimalnego wynagrodzenia za pracę – przy potrącaniu zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi,
Ø 90% minimalnego wynagrodzenia za pracę – przy potrącaniu kar pieniężnych za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia, stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy.
Od 1 stycznia 2023 roku minimalne wynagrodzenie w Polsce wynosi 3490 złotych brutto. Od 1 lipca 2023 roku planowana jest kolejna podwyżka, wówczas minimalne wynagrodzenie będzie wynosiło 3600 złotych brutto.
Jeżeli pracownik jest zatrudniony u pracodawcy także na podstawie umowy cywilnoprawnej, to dokonywanie potrąceń komorniczych z wynagrodzenia otrzymywanego z tytułu tej umowy następuje na takich samych zasadach jak potrącenia z wynagrodzenia za pracę. Pod warunkiem, że wynagrodzenie z tytułu umowy cywilnoprawnej ma charakter świadczenia powtarzającego się, którego celem jest zapewnienie utrzymania.
