Powoływanie na stanowisko komornika sądowego odbywa się na podstawie decyzji, wydawanej przez Ministra Sprawiedliwości w ramach postępowania administracyjnego.
Wobec tego do decyzji o powołaniu na stanowisko komornika sądowego będą miały zastosowanie przepisy kodeksu postępowania administracyjnego.
Szczegółowe wymagania wobec kandydata na stanowisko komornika sądowego określa ustawa.
Zgodnie z art. 11 ustawy o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018r. :
- Na stanowisko komornika może zostać powołana osoba, która:
- posiada obywatelstwo polskie;
2) ma pełną zdolność do czynności prawnych;
3) jest nieskazitelnego charakteru;
4) nie była karana za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe;
5) nie jest podejrzana o przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe;
6) ukończyła wyższe studia prawnicze w Rzeczypospolitej Polskiej i uzyskała tytuł magistra prawa lub zagraniczne studia prawnicze uznane w Rzeczypospolitej Polskiej;
7) jest zdolna, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków komornika;
8) odbyła aplikację komorniczą, zwaną dalej „aplikacją”;
9) złożyła egzamin komorniczy;
10) pracowała w charakterze asesora przez okres co najmniej 2 lata;
11) ukończyła 28 lat.
- Wymogi, o których mowa w ust. 1 pkt 8-10, nie dotyczą osób, które:
1) uzyskały tytuł naukowy profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego nauk prawnych;
2) po uzyskaniu stopnia naukowego doktora nauk prawnych przez okres co najmniej 4 lat, w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed dniem złożenia wniosku o powołanie na stanowisko komornika, były zatrudnione na podstawie umowy o pracę na stanowiskach związanych ze stosowaniem lub tworzeniem prawa;
3) zajmowały stanowisko sędziego lub prokuratora;
4) zajmowały stanowisko asesora sądowego przez okres co najmniej 2 lat;
5) zajmowały stanowisko referendarza sądowego przez okres co najmniej 2 lat;
6) wykonywały zawód adwokata, radcy prawnego lub notariusza przez okres co najmniej 2 lat;
7) zajmowały stanowisko radcy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej przez okres co najmniej 2 lat.
- Wymogi, o których mowa w ust. 1 pkt 8 i 9, nie dotyczą osób, które ukończyły aplikację sędziowską, prokuratorską, adwokacką, radcowską lub notarialną i zdały egzamin sędziowski, prokuratorski, adwokacki, radcowski lub notarialny, oraz osób, które były zatrudnione na stanowisku referendarza sądowego.
- Wymóg, o którym mowa w ust. 1 pkt 8, nie dotyczy osób:
1) które w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed dniem złożenia wniosku o dopuszczenie do egzaminu komorniczego przez okres co najmniej 3 lat wykonywały obowiązki aplikanta sądowego i aplikanta prokuratorskiego lub były zatrudnione na stanowisku asystenta prokuratora, starszego asystenta prokuratora, asystenta sędziego, starszego asystenta sędziego lub były zatrudnione w Sądzie Najwyższym, Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Trybunale Konstytucyjnym lub międzynarodowym organie sądowym, w szczególności Trybunale Sprawiedliwości Unii Europejskiej lub Europejskim Trybunale Praw Człowieka, i wykonywały zadania odpowiadające czynnościom asystenta sędziego;
2) które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 3 lat, w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed dniem złożenia wniosku o dopuszczenie do egzaminu komorniczego, wykonywały, na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego w kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, o której mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2019 r. poz. 1513, 1673 i 2020), lub kancelarii radcy prawnego, spółce cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej lub komandytowo-akcyjnej, o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2018 r. poz. 2115 i 2193 oraz z 2019 r. poz. 730, 1673 i 2020);
3) które po ukończeniu wyższych studiów prawniczych przez okres co najmniej 3 lat, w okresie nie dłuższym niż 6 lat przed dniem złożenia wniosku o dopuszczenie do egzaminu komorniczego, wykonywały, na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej, wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane z czynnościami wykonywanymi przez notariusza w kancelarii notarialnej;
4) które w terminie określonym w art. 16 nie złożyły wniosku o powołanie na stanowisko komornika.
- Okresy zatrudnienia, o których mowa w ust. 4 pkt 1-3, ustala się jako sumę okresów obliczonych z zachowaniem proporcjonalności ich wymiaru.
Wniosek kandydata na stanowisko komornika sądowego musi być złożony na podstawie art. 12 ustawy z dnia 22 marca 2018r. do Ministra Sprawiedliwości, który powołuje zainteresowanego na stanowisko komornika w drodze decyzji, po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby komorniczej. Powyższy wniosek powinien wskazywać dane identyfikujące wnioskodawcę (zainteresowanego) ze wskazaniem rewiru sądu rejonowego, przy którym miałaby zostać utworzona nowa kancelaria komornicza.
Wniosek musi spełniać wszystkie wymogi formalne, a także powinien zawierać stosowne załączniki – o których mowa w art. 13 ust. 1 pkt 1 -6 ustawy o komornikach sądowych.
Należy zaznaczyć, iż na kanwie obowiązującej ustawy o komornikach sądowych Rada izby komorniczej nie ma statusu strony w toczącym się postępowaniu administracyjnym.
Ma jedynie charakter opiniodawczy, nie wiążący dla Ministra Sprawiedliwości.
Minister Sprawiedliwości powołuje komornika w drodze decyzji administracyjnej, która musi się mieścić w granicach obowiązujących przepisów oraz bieżących potrzeb w realizowaniu zadań ustawowych komorników sądowych.
Musi przy tym ocenić celować powołania kolejnego komornika w rewirze oraz uznać czy liczba dotychczasowo powołanych komorników jest już wystarczająca.
Oznacza to że Minister Sprawiedliwości jest bezpośrednio podmiotem odpowiedzialnym za realizowanie polityki państwa w zakresie ustawowych zadań powierzonych komornikom.
Istnieje drugi sposób objęcia stanowiska komornika sądowego poprzez przeprowadzenia konkursu po zwolnieniu stanowiska przez dotychczasowego komornika. Stanowi o tym art. 12 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych.
Dotyczy to sytuacji, gdy już istniejące stanowisko komornika sądowego zostało zwolnione. Przyczyny zwolnienia stanowiska komornika mogą być różnorakie, m. in. Śmierć komornika, rezygnacja z pełnienia obowiązków komornika, prawomocne wydalenie ze służby związane z ukaraniem karą dyscyplinarną, prawomocne wydalenie ze służby związane ze skazaniem za przestępstwo umyślne lub umyślne przestępstwo karnoskarbowe, prawomocne ubezwłasnowolnienie, utrata obywatelstwa polskiego.
Ponadto Minister Sprawiedliwości może na podstawie art. 19 ustawy o komornikach sądowych odwołać komornika z zajmowanego stanowiska. Konkurs mający na celu wyłonienie komornika sądowego w miejsce opróżnionego stanowiska odbywa również w trybie postępowania administracyjnego i ma za zadanie wyłonienie kandydata o najlepszych kwalifikacjach.
Minister Sprawiedliwości obwieszcza niezwłocznie o zwolnionym stanowisku na komornika w Biuletynie Informacji Publicznej.
