-
Relacja dłużnicy – komornik
Każdy uczestnik postępowania egzekucyjnego posiada określone prawa oraz obowiązki. Stronami są wierzyciel oraz dłużnik. Komornik nie jest stroną, lecz organem władzy publicznej i ze stronami łączy go wyłącznie stosunek o charakterze publicznoprawnym. Wykonuje czynności w postępowaniu egzekucyjnym i zabezpieczającym, z uwzględnieniem wyjątków przewidzianych w ustawach.
-
Czy dłużnik ma jakieś prawa?
Zazwyczaj przebieg postępowania kojarzy się z licznymi obowiązkami leżącymi po stronie dłużnika. I chociaż w tym postępowaniu uwaga skupia się przede wszystkim na uprawnieniach wierzyciela to dłużnik posiada także pewne prawa. Prawa dłużnika powinny być respektowane zarówno przez wierzyciela jak i komornika sądowego prowadzącego postępowanie egzekucyjne.
2.1.Prawa dłużnika
Prawa dłużnika to bardzo szerokie zagadnienie. Poniżej zostały wymienione niektóre z nich, najważniejsze ze względu na prawidłowy przebieg postępowania egzekucyjnego.
2.1.1.Prawo do informacji:
Podstawowym prawem dłużnika jest prawo do uzyskania od komornika informacji o wszczęciu przeciwko niemu postępowania egzekucyjnego. Następuje to wraz z dokonaniem pierwszej czynności egzekucyjnej. Komornik kierując do dłużnika zawiadomienie o wszczęciu egzekucji podaje do wiadomości także:
- treść tytułu wykonawczego,
- sposoby egzekucji,
- sporządzony przez organ egzekucyjny odpis tytułu wykonawczego,
- poucza o terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia na postanowienie o nadaniu klauzuli wykonalności.
Zgodnie z art. 805 §2 KPC: „Na żądanie dłużnika komornik powinien okazać mu tytuł wykonawczy w oryginale.”
Prawa dłużnika przewidują także informacje na temat należności egzekwowanych przez komornika, na które składają się nie tylko wysokość długu, ale także odsetki, koszty postępowania sądowego czy też koszty egzekucyjne.
2.1.2.Prawo do uzyskania informacji o stanie sprawy i podejmowanych czynnościach
Art. 763 §1 KPC: „Komornik zawiadamia stronę o każdej dokonanej czynności, o której terminie nie była zawiadomiona i przy której nie była obecna, i na jej żądanie udziela wyjaśnień o stanie sprawy.”
Ważnym aspektem jeśli chodzi o prawa dłużnika jest także informowanie przez komornika w każdym kierowanym do niego piśmie o aktualnej wysokości należności będących przedmiotem egzekucji.
2.1.3.Prawo dłużnika do uzyskania profesjonalnej pomocy prawnej
Dłużnik w postepowaniu egzekucyjnym ma prawo do reprezentowania go przez profesjonalnego pełnomocnika.
2.1.4.Prawo do złożenia wniosku o spłatę ratalną
Rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty daje szanse dłużnikowi, który wyraża chęć spłaty długu, przy czym nie jest w stanie jednorazowo uregulować całej zaległości. Taki pisemny wniosek można złożyć do komornika, który pozostając w stałym kontakcie z wierzycielem, przekazuje mu go.
2.1.5.Prawo do złożenia zażalenia
Art. 795 §1 KPC: „Na postanowienie sądu co do nadania klauzuli wykonalności przysługuje zażalenie.”
Prawo do złożenia zażalenia przysługuje zarówno wierzycielowi jak i dłużnikowi. Termin do wniesienia zażalenia przez dłużnika rozpoczyna swój bieg od dnia doręczenia mu zawiadomienia o wszczęciu egzekucji i wynosi tydzień.
2.1.6.Prawo do złożenia powództwa opozycyjnego
Powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego (opozycyjne) służy merytorycznej obronie dłużnika przed egzekucją prowadzoną zgodnie z przepisami postępowania egzekucyjnego. Należy je odróżnić od prawa do złożenia zażalenia co do nadania klauzuli wykonalności.
Kiedy dłużnik ma prawo żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności?
Art. 840 §1 KPC: „Dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli:
1) przeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, a w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu albo gdy kwestionuje przejście obowiązku mimo istnienia formalnego dokumentu stwierdzającego to przejście;
2) po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane; gdy tytułem jest orzeczenie sądowe, dłużnik może oprzeć powództwo także na zdarzeniach, które nastąpiły po zamknięciu rozprawy, na zarzucie spełnienia świadczenia, jeżeli zgłoszenie tego zarzutu w sprawie było z mocy ustawy niedopuszczalne, a także na zarzucie potrącenia;
3) małżonek, przeciwko któremu sąd nadał klauzulę wykonalności na podstawie art. 787, wykaże, że egzekwowane świadczenie wierzycielowi nie należy się, przy czym małżonkowi temu przysługują zarzuty nie tylko z własnego prawa, lecz także zarzuty, których jego małżonek wcześniej nie mógł podnieść.”
2.1.7.Skarga na czynności komornika
Art. 767 §1 KPC: „Na czynności komornika przysługuje skarga do sądu rejonowego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej. Dotyczy to także zaniechania przez komornika dokonania czynności. Skargę rozpoznaje sąd właściwy ze względu na siedzibę kancelarii komornika.”
-
Jakie prawa ma komornik?
Postępowanie egzekucyjne prowadzone jest przez organ egzekucyjny na podstawie tytułu wykonawczego zaopatrzonego w klauzulę wykonalności. Komornik otrzymując od wierzyciela wniosek o wszczęcie egzekucji wraz z odpowiednim tytułem wykonawczym ma obowiązek wszcząć egzekucję przeciwko wskazanemu dłużnikowi.
Jak już zostało zauważone dłużnik w związku z tym posiada szereg praw, ale jakie ma prawa komornik?
3.1.Prawa komornika
Zakres praw komornika jest bardzo szeroki. Poniżej zostaną zaprezentowane najbardziej istotne z punktu widzenia postępowania egzekucyjnego.
3.1.1. Prawo do wyegzekwowania należności
Komornik sądowy prowadzi egzekucję według sposobów wskazanych we wniosku przez wierzyciela. Wniosek lub żądanie przeprowadzenia egzekucji z urzędu umożliwia prowadzenie egzekucji według wszystkich dopuszczalnych sposób, z wyjątkiem egzekucji z nieruchomości. Skierowanie egzekucji do nieruchomości dłużnika możliwe jest tylko na wniosek wierzyciela.
Komornik ma prawo prowadzić egzekucję z:
- nieruchomości,
- ruchomości,
- rachunku bankowego,
- wynagrodzenia za pracę,
- wierzytelności,
- świadczeń emerytalno-rentowych,
- innych praw majątkowych np. udziałów lub akcji.
Komornik dokonuje zajęcia, a następnie ma prawo do spieniężenia ruchomości lub nieruchomości.
3.1.2.Prawo żądania od dłużnika złożenia wykazu majątku
Komornik ma prawo wezwać dłużnika do złożenia wykazu majątku pod rygorem odpowiedzialności karnej za podanie fałszywych informacji. Dłużnik zobowiązany jest do przedstawienia przedmiotów i praw mogących służyć do zaspokojenia wierzyciela. Wykaz majątku składany jest na piśmie lub ustnie do protokołu wraz z oświadczeniem o jego prawdziwości i zupełności.
Jakie prawa ma komornik w razie uchylania się dłużnika od tego obowiązku?
Komornik ma prawo nałożyć na dłużnika grzywnę. Ponadto wierzyciel w takim przypadku może zlecić komornikowi poszukiwanie majątku dłużnika.
3.1.3.Prawo do otwarcia mieszkania i przeszukania odzieży dłużnika
Art. 814 §1 KPC: „Jeżeli cel egzekucji tego wymaga, komornik zarządzi otworzenie mieszkania oraz innych pomieszczeń i schowków dłużnika, jak również przeszuka jego rzeczy, mieszkanie i schowki. Gdyby to nie wystarczyło, komornik może ponadto przeszukać odzież, którą dłużnik ma na sobie. Komornik może to uczynić także wówczas, gdy dłużnik chce się wydalić lub gdy zachodzi podejrzenie, że chce usunąć od egzekucji przedmioty, które ma przy sobie.”
3.1.4.Prawo żądania informacji niezbędnych do prowadzenia egzekucji
W celu uzyskania informacji niezbędnych do prawidłowego przebiegu postepowania egzekucyjnego komornik ma prawo do dokonywania zapytań dotyczących dłużnika np. do CEPIK czy też ZUS.
3.1.5.Prawo do nagrywania czynności
Komornik ma prawo nagrywać niektóre czynności, w szczególności te prowadzone poza kancelarią takie jak np. opis i oszacowanie nieruchomości.
3.1.6.Prawo legitymowania osób
Kolejnym uprawnieniem przysługującym komornikowi jest prawo do legitymowania osób w celu potwierdzenia ich tożsamości podczas prowadzenia niektórych czynności przewidzianych przez ustawę.
Zgodnie z ustawą z dnia 22 marca 2018 o komornikach sądowych komornik ma prawo:
- osobiście doręczać bezpośrednio adresatowi zawiadomienia sądowe, pisma procesowe oraz inne dokumenty sądowe za potwierdzeniem odbioru i oznaczeniem daty na zlecenie sądu albo wniosek powoda zobowiązanego przez sąd,
- na zlecenie sądu albo na wniosek powoda zobowiązanego przez sąd ma prawo do ustalania aktualnego adresu zamieszkania adresata,
- na wniosek organizatora licytacji – sprawować urzędowy nadzór nad dobrowolnymi publicznymi licytacjami, z przybiciem najniższej lub najwyższej oferty.
