1. Czym jest spis inwentarza?
To instytucja prawa cywilnego związana z dziedziczeniem. Jest jednym ze sposobów zabezpieczenia spadku.
Zgodnie z Kodeksem cywilnym spadkobierca może:
Ø przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi – przyjęcie proste,
Ø przyjąć spadek z ograniczeniem odpowiedzialności – przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza,
Ø odrzucić spadek.
1.1.Koszty spisu inwentarza
Niezależnie od tego czy spadek został przyjęty wprost czy jest to spadek z dobrodziejstwem inwentarza – koszty, które mogą z tego wynikać obciążają spadkobiercę. Sporządzenia spisu inwentarza ma na celu ustalenie relacji aktywów do pasywów spadku. Prowadzi do ograniczenia odpowiedzialności za odziedziczone długi.
Spis inwentarza jest więc zebraniem w formie pisemnej składników majątku spadkodawcy, ruchomości oraz nieruchomości. Jest to dokument urzędowy.
Zgodnie z ustawą o kosztach komorniczych opłata stała od wniosku o sporządzenie spisu inwentarza wynosi 400 złotych.
Kto ponosi koszty spisu inwentarza?
Ø Osoba, która złożyła wniosek o jego sporządzenie.
Ø Wnioskodawca może ubiegać się o zwrot kosztów – istnieje możliwość ściągnięcia kosztów z majątku spadkowego.
Przepisy nie nakładają na spadkobiercę obowiązku uzyskania spisu inwentarza.
2. Spis inwentarza – jak wygląda
2.1.Kto sporządza spis inwentarza?
Zasadniczą kwestią jest to, kto sporządza spis inwentarza. Właściwym organem jest komornik sądowy, który działa na zlecenie sądu lub na podstawie wniosku spadkobiercy.
Sądem spadku jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W przypadku niemożności ustalenia właściwego sądu sądem spadku jest sąd rejonowy dla miasta stołecznego Warszawy.
Komornik przystępuje do sporządzenia spisu inwentarza po wydaniu przez sąd spadku postanowienia o sporządzeniu spisu inwentarza. Sąd z kolei orzeka na wniosek:
Ø spadkobiercy,
Ø uprawnionego do zachowku,
Ø zapisobiercy,
Ø wykonawcy testamentu,
Ø tymczasowego przedstawiciela,
Ø wierzyciela mającego pisemny dowód należności przeciwko spadkodawcy.
Wymienione podmioty mogą także złożyć wniosek o sporządzenie spisu inwentarza bezpośrednio do komornika, który byłby właściwy do wykonania postanowienia sądu spadku o sporządzeniu spisu inwentarza.
Wraz z wnioskiem o sporządzenie spisu inwentarza konieczne jest przedstawienie dokumentu potwierdzającego prawo spadkobiercy do spadku. Jest to postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt notarialny stwierdzający poświadczenie dziedziczenia.
Komornik przystępuje niezwłocznie do sporządzenia spisu inwentarza oraz zawiadamia o tym sąd spadku.
Art. 6387 KPC: „O terminie sporządzenia spisu inwentarza komornik zawiadamia wnioskodawcę oraz uczestników postępowania o sporządzenie spisu inwentarza, a także spadkobiercę i zapisobiercę windykacyjnego, których miejsce pobytu jest znane, jak również wykonawcę testamentu, tymczasowego przedstawiciela, kuratora spadku, dozorcę i zarządcę tymczasowego, jeżeli byli ustanowieni. Niestawiennictwo tych osób nie wstrzymuje czynności.”
O tym ile trwa spis inwentarza decyduje wielkość majątku spadkowego.
2.2.Protokół spisu inwentarza
Spis inwentarza zawiera:
Ø przedmioty należące do spadku,
Ø przedmioty zapisów windykacyjnych,
Ø długi spadkowe.
Komornik przy każdej z wymienionych pozycji podaje wartość każdego z przedmiotów oraz wysokość długów spadkowych. Wartości te określane są w sposób precyzyjny według stanu i cen z chwili otwarcia spadku.
W protokole spisu inwentarza komornik wykazuje też wartość stanu czynnego spadku z uwzględnieniem wartości rzeczy i praw spornych.
Po wykonaniu postanowienia o sporządzeniu spisu inwentarza komornik przesyła akta sądowi spadku.
2.3.Uzupełnienie spisu inwentarza
Art. 63811 KPC: „W razie ujawnienia przedmiotu należącego do spadku, przedmiotu zapisu windykacyjnego lub długu spadkowego niezamieszczonego w spisie inwentarza sąd spadku wydaje postanowienie o sporządzeniu uzupełniającego spisu inwentarza. W przypadkach, w których postanowienie o sporządzeniu spisu inwentarza wydaje się z urzędu, postanowienie o sporządzeniu uzupełniającego spisu inwentarza wydaje się również z urzędu.”
3. Spis inwentarza a wykaz inwentarza
Spis inwentarza należy odróżnić od wykazu inwentarza. Wykaz inwentarza to dokument prywatny, który spadkobierca, który przyjął spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapisobierca windykacyjny lub wykonawca testamentu mogą złożyć w sądzie albo przed notariuszem.
